Covid-19 Günlerinde Grip ve Zatürre Aşısı; Kimlere Yapılmalı ve Uygun Aşılanma Zamanı?
Covid-19 pandemisi ile grip aşısı ve zatürre aşısı ülkemizde, normal yıllara kıyasla daha fazla gündem olduğu ve daha çok konuşulduğu görülmektedir. Yaklaşık bir sene önce aşı karşıtı düşünceler yaygın iken tüm dünyanın etkilendiği salgın hastalık sonrasında aşı ile tedavi yöntemi konuşulmaktadır. Bu konuda tıbbın bizi nasıl yönlendireceği takip edilmelidir. Grip (influenza) aşısı, gripten korunmanın bugün için bilinen en etkili yolu. Peki zatürre aşısı yapılmalı mı? Aşıların yapılması için uygun zaman nedir?
Grip aşısı olursam gripten %100 korunur muyum?
Grip aşısı %100 koruyucu özellikte değildir. Aşıların birçoğu doğru bir şekilde ve doğru zamanda uygulandığında %100 koruma sağlayabilir. Çünkü mikrop bir türdür ve sabittir. Ancak çok sık mutasyon geçiren grip virüsü, her yıl farklı özellikleri olabileceğinden dolayı grip aşısındaki virüslerin çeşidi tahminlere bağlıdır. O dönem yapılacak olan Grip aşıları, önceki yıllarda en sık hastalığa sebep olan virüsler oransal olarak tespit edilerek, gelecek sezon etkin olacağı tahmin edilen virüslerle hazırlanır. Grip aşısının koruyuculuğu % 30-60 arasında olup, yukarıda belirtilen sebeplerden, bu oran, ötürü yıllara göre değişmektedir. Aşı olmadan veya vücutta antikor oluşmadan hemen önce grip virüsü ile bulaş yaşarsanız da, grip olma ihtimalinin olduğu belirtilmektedir.
Grip aşısında % 100 koruma sağlamıyorsa aşı olmalı mıyız?
Tüm dünyayı etkileyen, kolay yollardan bulaşan ve ölümcül risk taşıyan bir salgın hastalık söz konusu olduğu için grip aşının sağladığı % 30-60 oranındaki bu koruma durumu çok önemlidir. Örnek olarak 2018-2019 yılındaki grip aşının koruyuculuğunun minimum seviye olan yaklaşık % 30 seviyelerinde olmasına ve ABD ’de aşı olması önerilen nüfusun yaklaşık % 49’ una grip aşısı yapılmasına ragmen, ülkedeki 4,4 milyon grip vakasının, 58.000 hastane yatışının ve 3500 ölümün önlendiği grip aşısı hakkında yapılan önemli bir araştırmadır
Grip aşısının COVID-19 virüsüne karşı koruması var mı?
Grip aşısının COVID-19 virüsüne karşı koruması yoktur. Covid-19 virüsü ve Influenza (grip) virüsü farklı virüslerdir. Grip aşısı Covid-19 a koruyuculuk sağlamaz.
Bir kişide COVID-19 hastalığı ve grip aynı anda gelişebilir mi?
Evet, bir kişide COVID-19 hastalığı ve grip aynı anda geçirilebilir olup bu durumun ne kadar yaygın olacağı veya oranı henüz tahmin edilememektedir. Yapılan açıklamalar, COVID-19 hastalığı ve gribin aynı anda geçirilmesi, hastalığın seyrinin ağır olarak ilerleyeceğini ve ölüm riskinin olduğu belirtilmektedir. Bu nedenle gayretlerin büyük kısmı bu sezon her ikisi de benzer belirtilere sebep olan ve ölümcül riskleri bulunan bu iki salgın hastalığın yayılımının minimize edilmesi amacını taşıyor. Bu nedenle özellikle bu yıl grip aşısı olmak hem kişisel hem de toplumsal halk sağlığı anlamda büyük önem taşımakta.
Kimler grip aşısı olmalı?
Uluslararası tıbbi kuruluşlar tarafından grip aşısı olmaları önerilen erişkin yaştaki kişiler aşağıda gibidir:
- Kronik hastalıkları olan hastalar (Akciğer, kalp ve dolaşım sistemi hastalıkları (sadece hipertansiyonu olanlar hariç), nörolojik hastalıkları veya böbrek hastalığı bulunan kişiler,
- 50 yaş ve üzerindeki kişiler,
- Huzurevleri ve bakımevlerinde yaşayan kişiler
- Hamileler veya grip hastalıpının yaygın olduğu dönemde hamile kalmayı planlayanlar,
- Bağışıklık sistemi zayıf olanlar (ilaçlara bağlı nedenlerle veya HIV taşıyıcıları dahil),
- Yukarıda belirtilen risk gruplarına sağlık faaliyet hizmet sunan başta sağlık çalışanları olmak üzere tüm görevliler
Aşı temininde sınırlı bir durum varsa, en riskli kişilerin belirlenerek ilk olarak aşılanmasına öncelik verilmesi tıbben doğru olan bir çözümdür.
Grip aşısını ne zaman olmalıyız?
Grip aşısı sonrası vücutta koruyucu antikorlar iki haftada oluşur. Vücuttaki antikor sayısı gün geçtikçe azalmaya başlar ve aşının koruyucu etkisi geçen aylar içinde zayıflar. Bu nedenle mevsimsel grip salgının beklendiği dönemden minimum 2 hafta önce grip aşısı yaptırmak gerekir. Türkiye için en uygun dönem Eylül sonu, Ekim ayının ilk haftalarıdır. Fakat bu dönemde aşı olamayan kişiler de grip salgını döneminin en yoğun olduğu kış aylarında da aşı her zaman olunabilir.
Covid-19 salgını nedeniyle grip aşısı yaptırma dönemi değişir mi?
Hem DSÖ hem de diğer ilgili tıbbi uzmanlık kuruluşları tarafından grip aşısı done değişikiği önerilmemiştir. Grip aşısının etkinliği açısından yukarıda açıklanan dönemlerde yapılması öneriliyor.
Covid-19 hastalığı zatürre yapar mı?
Zatürrenin çok çeşitli sebepleri olup, virüsler (Covid-19 dahil), bakteriler ve diğer bir çok ajan zatürreye sebep olabilir. Ancak en yaygın zatürre sebebi bakterilerdir. (pnömokok bakterisi). Aşağıda belirtilen zatürre riskinin fazla olduğu gruplarda görülen basit virüs infeksiyonları sonrası gelişen zatürre tabloları ölümcül olabilir.
Bu sebeple hem grip hem de zatürreye karşı aşı olmak hastalık şiddetini ve buna bağlı olarak ölüm riskini azaltır.
Zatürre riskinin fazla olduğu kişiler?
- İleri yaştaki kişilerde, (65 yaşın üzerindeki kişiler)
- Kalp yetersizliği hastalarında,
- Kronik akciğer ve diğer kronik hastalığı olan hastalarda,
- 5 yaş altındaki çocuklar,
- Şeker hastalığı olanlar,
- Sigara içen ve tütün ürünleri kullanan kişilerde
zatürre riski her zaman daha fazladır ve hastalık daha şiddetli ve ölümcül olabilir.
Zatürre aşısını kimler olmalı?
Yukarıda belirtilen risk grubunda olanlar zatürre aşısı olması tıbbi birimler tarafından genellikle tavsiye edilmektedir. Ülkemizde de yaygın olarak kullanılan iki tür zatürre aşısı bulunmaktadır.
- PCV13 : Pnömokok konjuge aşı olarak bilinir.
65 yaş ve üzerinde olup bağışıklık sistemi sorunu bulunmayan kişilere, beyin omurilik sıvısı akıntısı olmayanlara ve koklear işitme cihazı bulunmayanlara PCV13 aşısı önerilir; bu aşı bir kez yapılır ve yaşam boyu yeterli kabul edilir.
- PPSV23 : Pnömokok polisakkarit aşısı olarak bilinir.
Erişkinlerde 65 yaş ve üzerinde herkese PPSV23 aşısı önerilmektedir. Sigara içen ve yukarıdaki zatürre riskleri taşıyan 19 - 64 yaş arasındaki erişkinlerde de bu aşı yapılabilir.
Her iki zatürre aşısı da, grip aşısı gibi uygun bir dönemi bulunmayıp yılın her mevsiminde yapılabilir fakat iki aşı aynı zamanda yapılamaz. Eğer iki aşı aynı zamanda yapılacaksa önce PCV13 uygulanmalı, ardından PPSV23 aşısı yapılmalıdır. Aşıların seçimi ve aradaki zamanlama için mutlaka doktorunuza danışınız.
Covid-19 pozitif bir kişi grip aşısı olmalı mı?
Covid-19 hastalığının yeni bir hastalık olması sebebiyle bu konuda yeterli araştırma ve bilgilendirme bulunmamaktadır. Bu sebeple aktif belirti gösteren bir hastalık durumu varsa veya Covid-19 testleri halen pozitif (+) ise grip aşısı olunması ertelenebilir. Tam olarak hastalık belirtileri farkedilmemeye başlandığında ve Covid-19 test sonucu negatif (-) hale geldikten sonra grip aşısı olunmasının uygun olduğu düşünülmektedir.